ODTÜ’nün kanalizasyon sularının ileri derecede arıtıldıktan sonra çim sulama amacı ile kullanılması fikri Berlin Teknik Üniversitesi, ODTÜ ve HUBER A.G. işbirliği ile ODTÜ yerleşkesinde bir VRM (Vacuum Rotating Membran) biyoreaktör kurulması çalışmaları ile başlamıştır. Sadece araştırma amacıyla kuruluşuna başlanan ve Türkiye’deki gerçek boyuttaki ilk biyomembran özelliğe sahip tesisin kuruluş yatırımına ODTÜ Teknokent yönetimi tarafından fon sağlanmıştır. Tesis tarafından arıtılan suların içinde toplanması için üzeri kapalı bir tank inşa edilmiş, tank Teknokent sulama sistemine bağlanarak Teknokent açık alanlarının sulanmasına başlanmıştır. Toplam 540 m2 membran yüzeyinden süzülen atıksular arıtılarak yaz aylarında doğrudan çim sulamada kullanılmaktadır. Günlük kapasitesi 200 m3 olan tesisin getirdiği tasarruf yaklaşık 240 bin TL/yıl olmuştur. Ayrıca, kış aylarında arıtılan suların toplanması için eski lagün sisteminin iki havuzu betonlanarak ıslah edilmesi ve suların burada toplanmasına karar verilmiş, 2010 yılında ODTÜ Teknokent tarafından lagünlerin yenilenmesi tamamlanmış ve kış aylarında arıtılan 15.000 m3 su burada toplanmaya başlamıştır. Böylece sistemin kapasitesi artırılmıştır.
Sonuç olarak ODTÜ VRM tesisi ilerde daha da artacak şehir nüfusunun su ihtiyacının karşılanabilmesi için yeni ve sonsuz bir kaynağın kullanılmasında öncülük etmiştir. Ayrıca tesis, su kıtlığı çeken Bodrum Konacık beldesi için de bir ilham kaynağı olmuştur.
ODTÜ / ODTÜ Teknokent Membran Tesisi’nden bir görünüm
ODTÜ / ODTÜ Teknokent Membran Tesisi’nde kullanılan sistemde atıksular klasik arıtmadaki gibi biyolojik olarak arıtılmakta ancak çıkışta çamur çökeltilerek uzaklaştırılmak yerine bir membrandan süzülmektedir. Arıtılmış sular kristal gibi şeffaftır, bakteri içermemekte ve virüsten %99,9 oranından arıtılmıştır. Bu şekilde arıtılan su, içme dışında, gündelik işler için kullanılabileceği gibi insanların doğrudan temas içinde oldukları çim sahaların ve çiğ yenen sebzelerin sulamasında da kullanılabilmektedir.
ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Celal Gökçay
Tesiste arıtılan suyun Teknokent açık alanlarında kullanılması süreci devam ederken tesis kapsamında bir çok araştırma çalışması yürütülmüştür. Prof. Dr. Celal Gökçay ve öğrencilerinin bu tesis kapsamında yürüttüğü 5 yüksek lisans ve 1 doktora çalışması ODTÜ Teknokent yönetimi tarafından desteklenmiştir. Bu kapsamda Prof. Dr. Celal Gökçay tarafından geliştirilen, atıksuyun arıtılması neticesinde ortaya çıkan çamuru torf denilen değerli tarım toprağına çevirme teknolojisi, ODTÜ Teknokent Teknoloji Transfer Ofisi tarafından patentlenmiştir. Haliz hazırda diğer arıtma tesislerinde kullanılan teknikle çamur 3 haftada ancak yüzde 40-50 dolayında arıtılabilirken, söz konusu yeni teknolojiyle 4 günde yüzde 80-90 civarında arıtım gerçekleştirilebilmektedir. Böylece doğaya zararlı çamur, bitki kök ve gövdelerinin binlerce yıl süren dönüşümlü birikimleri sonucunda oluşan organik toprak türüne dönüşmektedir. Bu teknoloji ile arıtılan çamurda hiç bakteri ürememekte, insan ve hayvan hormonlarında değişimlere neden olan kimyasal bozucular da %99 oranında arıtılmaktadır.
ODTÜ / ODTÜ Teknokent Membran Tesisi T.C. Kalkınma Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ve İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği'nin hazırlık çalışmalarında yer aldığı Rio+20 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı'nda Türkiye'yi temsil edecek en iyi uygulamalar arasında yer almaktadır. Tüm dünya için örnek oluşturacak en iyi sürdürülebilir kalkınma ve yeşil ekonomi uygulamaları arasında yer alan ODTÜ / ODTÜ Teknokent Membran Tesisi Haziran 2012’de Brezilya'da düzenlenecek olan Konferans’ta ülkemizi temsil edecek.
